Libres e soberanas

por Sara M. Bello

Como nos podemos apropiar da experiencia de xestar, parir, maternar, criar? O primeiro paso é facer o noso propio relato, non terlle medo a contar, a compartir dende a propia experiencia, ás veces tan dura e outras tan maravillosa e transformadora. Para que? Para vivir unha maternidade feminista, para rematar coa violencia obstétrica, para amosar a diversidade de vivencias, para estar menos soas, para que non decidan por nós, para sermos máis libres.

(Eras un desexo inmenso e unha sombra. Non eras aínda nada máis que unha pequena faba, anaco miúdo de vida a medrar… e eu xa me sentía atada. Que me apresaba tanto, pequena? Que marusía escura araba o meu corpo?)

Quedei preñada en agosto. Era un desexo de longo percorrido, inexplicable e difícil de racionalizar.

O día antes de facer o test de embarazo fun á praia de Castro de Baroña, estarriqueime a gusto ao sol e bañeime núa no mar, coa mirada posta na beleza do castro e do monte Louro ao fondo. Sentín, con forza, que era a última vez que me bañaría soa en moito tempo, que podería camiñar pola area sen máis, que o meu pensamento e a miña mirada poderían voar sobre Louro sen outra preocupación máis que estar aí presente. Sentín nostalxia desa vida antes incluso de saber que ía ser nai. Cando o desexo se materializou na ralliña de cor vermella do test de embarazo, invadiume unha mestura de medo e curiosidade. Mais, co paso dos días,a angustia fíxose máis e máis grande. Non acababa de nacer en min esa ledicia propia dos filmes ante a boa nova.

Comecei a pensar e pensar no que significaba ter unha crianza neste mundo, no papel que o patriarcado e o capital concede ás mulleres que son nais,

no que certo feminismo non entendería ou xulgaría, no que ía ser eu como muller unha vez chegase o momento e no que non quería ser, na precariedade económica e social existente que iamos padecer, na soidade de maternar e criar nun mundo tan individualista coma este, no que crear comunidade parece un soño imposible… Medo, medo e máis medo, inesperado e terrible. Sentíame atada a ese pequeno ser que medraba dentro de min e iso cargábame de culpa. Como podía sentir iso se o que debía sentir era felicidade? 

Unha sombra inmensa afogaba o desexo, a ledicia de querer estender a vida, de confiar en min, en nós. Busquei axuda e mesmo pensei en abortar. Falei con outras mulleres que tampouco sentiron ese proceso como un estado de graza absoluto no que non existe a dúbida, senón que, a pesar do desexo, tamén estaban asustadas. Como non estalo nun mundo esfarelado? E de súpeto fixen clic e tirei cara adiante. 

AUGA

(Estabas agochada no bosque profundo, no medio da auga. Alí agazapada, coa pel mollada, coma un animaliño. Suxeita por unha corda triple. Eramos dous corazóns latexantes e un terceiro acompañando, acariñando o noso aire común.)

Como para moitas mulleres, o embarazo non foi de todo doado: náuseas, cansazo, dificultade para durmir… Algo non patolóxico, aínda que difícil de aturar. Mais, a imaxe que se vende é un ideal de suposta “beleza” etérea que nos deixa fóra, que nos invisibiliza. Os comentarios, lonxe da comprensión e a empatía, adoitaban ser: “el que algo quiere”, “traballar vaiche vir ben, así que canto antes collas a alta”, “é o que toca”… O corpo das mulleres, os seus procesos e experiencias como algo baldío. Un corpo embarazado como obxecto que admirar, sobre o que pousar estereotipos, imaxes cursis e baleiras de verdade. Unha experiencia corporal e emocional que pouco importa socialmente, que se dá por suposta, á que non se lle dá valor real. Un cambio radical sobre a vida dunha persoa que é totalmente descoñecido, desleixado e que, moitas veces, apelando ao feito de que é algo natural, invisibilízase con todas as súas implicacións emocionais e físicas, para ben e para mal. Pasas a ser unha muller preñada. Punto. 

Xestante, preñada, caprichosa, mimosa, queixumenta, fráxil, antollos, pouco válida, idealización, invisibilidade… Eu notaba que cada vez que contaba as descubertas que ía facendo sobre o embarazo non era moi escoitada, sobre todo polos homes. Como se fose demasiado descarnado para seren escoitado. Como se fose algo que simplemente hai que deixar correr, que outros se encarguen —o persoal sanitario, médico, matrona…—  e ti non darlle tanto á cabeza, non informarte demasiado. Unha vez máis desautorizar e quitarnos poder, extirpar a nosa autonomía e a posibilidade de coñecer e facernos cargo do que nos sucede sen velo como algo a externalizar. Curioso que durante o confinamento pola COVID-19 eses controis non fosen tan necesarios…

Que pasaría se coñecesemos nós mesmas ese proceso? Se o compartísemos de verdade, coas súas luces e sombras? 

Un corpo salvaxe cheo de vida, dous corazóns, vida que flota en auga até querer saír. 

TERRA

(Unha noite de maio rompiches a auga que che arrolaba. Quixeches tocar a terra de primavera, turrando con forza pra saír. Ese intre misterioso no que todo se precipita e cambia sen remedio. Nunca tal vivira: unha espera que se detén, un tempo que se expande e encolle á vez. E non ter medo, só vitalidade, alegría nocturna, movemento, sabugueiro, lúa crecente e ondas do mar. Unha defensa obstinada da vida. )

Ese día xa se podía saír da casa con horarios. Aproveitamos para dar varios paseos e baixar e subir os nove andares do meu edificio. Quería “activar” o parto. Por mor da COVID-19 estaban implantando protocolos aínda menos respectuosos cos tempos e necesidades de nais e crianzas e non quería que días despois mo inducisen quimicamente. Quería experimentalo eu, sen présas, cando a miña filla estivese lista para saír. Ás doce menos dez da noite do 2 de maio, mentres o meu compañeiro e mais eu falabamos con tenrura na cama, notei como algo se abría na vaxina, un pequeno clac. Por fin sucedía algo! Incorporeime na cama e había líquido. Erguinme e chorreaba polas miñas pernas. Quedei parada, cunha mestura de nerviosismo e alegría inmensa, sen saber ben que facer. O meu compañeiro dispúxose a recoller e lembroume que, se cadra, me viña ben unha duchiña quente antes de saír da casa. Ducheime, as augas mesturábanse e eu sentía aquilo como o inicio dunha aventura cara outra realidade.

Antes de entrar pola porta do hospital miramos a contorna e fantasiamos sobre a túa chegada: recibirte nunha noite clara, lúa crecente sobre a ría e sabugueiros. 

A tocóloga de urxencias revisoume: pescozo do útero borrado nun 70% e 1 cm de dilatación. Conversa: “Ímosche inducir o parto… “Por que motivo?” “Pola situación da COVID-19 queremos que pasedes o menos tempo posible aquí”? “Prefiro facer como se fai normalmente, agardar a poñerme eu soa de parto”. “Si?” “Si”. “Mmm… bueno, pois se non sucede esta noite, á primeira hora inducímoscho”. Inducir, acelerar, pouco tempo, présa… Unha vez máis, a estrutura de poder a caer sobre nós. Eu sabía que non debía ser así, non quería iso. Sabía que se debía agardar un tempo a que o corpo activase o proceso, sen medo, sen apuros. Que había marxe e que a miña nena podía ser controlada dende fóra para saber se estaba ben. Sabía que unha vez que se acelera o proceso, pode ser unha cadea de intervencións que, de esperar, de ter paciencia, non terían que ser necesarias. Sabía que ninguén me podía obrigar a nada e nese intre, cargada de forza, de poder e de ledicia, decidín eu. 

Leváronme xunto co meu compañeiro a unha habitación na que unha matrona me fixo a proba da COVID-19 e monitorizoume. Era unha muller amable. A pesar das máscaras que levabamos, tiña mirada doce e atenta. Conteille que non quería a indución, que quería que se producise por si só. Xa comezaba a notar pequenas contraccións e nos monitores todo indicaba que o proceso ía ben encamiñado. Ela animoume dicindo que a cousa pintaba ben, que cría que me ía a poñer eu soa de parto. E así foi. 

Foi unha noite coma doutro mundo, estraña e fermosa, chea de intensidade e expectación, sen medo, inundada de forza, de vida, como atravesar unha néboa para ver unha paisaxe fermosa. Bailei, movinme, acariñei, escoitei música, mirei o día querer clarexar. Cada vez contraccións máis e máis intensas, a miña pequena abríase paso. 

Ás 8 da mañá avisei de que aquilo xa era un parto activo e baixáronme á sala de parto… 

INTERLUDIO: episiotomía, un “pequeno” corte

Como se exerce a violencia? Como se quita poder a outra persoa? O poder da calma, da forza, da vulnerabilidade acompañada, da vitalidade, da confianza… arríncase, precisamente, facendo un corte. 

Cando me baixan á sala de dilatación remata a beleza salvaxe dun parto tranquilo. Ninguén se presenta, ninguén nos mira aos ollos, non me deixan moverme, non me acompañan, non me informan de nada…  Síntome pequena, confusa. Sinto como se molestase. Pregunto como vai ser o proceso alí e a resposta é “como que como vai ser?” Pechan a porta. Berro, berro de dor. Ninguén aparece. Plan de parto, que é iso? “Sen epidural, verdade?” Non me deixan apenas contestar. As contraccións cada vez máis intensas e cada vez máis e máis tristes. Sigo berrando, alí tirada nesa cama, con esas cintas postas. Non me podo levantar, non podo pensar. O meu compañeiro está paralizado tamén. Finalmente chama ao timbre. “Quere a epidural”. 

Lévanme a unha sala a min soa. Síntome até culpable por berrar, por ter dor, por non poder aturar iso dese xeito, por non sei moi ben que a esa altura. Alí verbalizo, apelando a algún tipo de empatía, que estou asustada. A resposta é cortante. 

Dinme que me teño que sentar no borde da cama. As contraccións son tan tan seguidas que apenas podo moverme soa. Ninguén me axuda. Arrastrándome, consigo situarme ao borde da camiña para que unha muller á que non vexo ben me poña a analsexia. As voces son duras, secas. Síntome torpe, débil. Cando remata, déitome e a dor vai amainando. De volta ao cuarto, o meu compañeiro agarda por min entre bágoas. 

A dor das contraccións detense, tanto que non sinto case nada. Eu que quería sentilo todo. 

Unha das pernas cae de lado. Déixanme alí.

Pasar medo parindo… Pasar tanto medo que chegas a pensar que che queren facer dano a ti e á túa bebé que aínda non respirou o aire de fóra.

Pasan as horas e xa non son dona do meu corpo, apenas intúo que pasa algo dentro del. Revisan e din que xa se ve a cabeza, que toca empurrar. Xa non sinto nada. Toca empurrar, non sei cantas veces. Ao cabo dun tempo pásanme ao paritorio, colócome como podo na camiña esa coas pernas en alto, deitada, por suposto. Entra o meu compañeiro que me anima, que me dá agarimos. Alí teño que preguntar cando teño que empurrar ante a mínima sensación que sinto, xa que elas non me din nada. Mándame facelo en apnea. Quero probar doutro xeito e non é ben recibido. A matrona dime que me vai facer un “cortecito”. Eu e mais o meu compañeiro mirámonos. Non sei que dicir e nese intre só me sae “Moi grande?”. Ela di que non. Non me di porque o ten que facer. Non menciona a palabra “episiotomía”, que si viña recollido no plan de parto. Só fala dun pequeno corte. 

Sigo empurrando e finalmente o meu compañeiro di que está saíndo. Sae a miña nena. Sae e eu quero chorar e xa non sei se podo. Todo é moi rápido e burocrático. Á vez parece detido no tempo. 

Un pequeno corte? Na realidade un gran corte, un corte inmenso do que comezara sendo un proceso prodixioso. Aire de primavera, sabugueiros, lúa crecente… todo esborranchado.

A miña beba sobre min. Comeza unha nova vida e a luz é triste. A miña rula quere ser feliz e eu con ela, pero síntome expropiada, arrincada de min mesma. 

Pasan as horas e de primeiras estou enfadada, pero logo comeza a tristura, unha tristura fonda. Síntome culpable incluso. Como se ese trato só fose posible se eu tivese feito algo previamente. Síntome fráxil, menos capaz do que debería. Eu que ía salvaxe, libre e feliz a recibir á miña pequena, síntome inxenua por crer que podía parir doutra maneira. Miro a miña bebé e por momentos non sei que sinto. Como se me desconectasen, como se expropiasen as miñas emocións e capacidades.

“Ninguna mujer debería salir de su parto sintiéndose pequeña y vulnerable. Ni una mujer más debería vivir el inicio de la maternidad desde la oscuridad y el miedo. Proteger el parto y el nacimiento es un deber sagrado. Porque toda mujer debería salir de la experiencia sintiéndose grande e invencible.” (Laia Casadevall Castañé, matrona)

PEL (con pel)

(Imos recuperando a nosa pel morna, adicando os días a aloumiñarnos. Ímonos mirando aos ollos, comprendendo cada día. Pel con pel, saliva, leite, suor, coidados e amor)

O postparto é pel. É contacto intenso, fermoso, aterrador. Querer fuxir por momentos. Noutros “prendarte” para sempre con tenrura neses ollos, nesas mans. Un tempo de recollemento intenso. De sentirse sucia, despeluxada. De sentir culpa ás veces, incapacidade e moita soidade. Tamén querer estar soa.

Vivimos nunha sociedade que non coida nin respecta as mulleres. Un lugar no que a vida non importa. Quedamos, de súpeto, pechadas nun piso, sen máis tempo que coidar dunha criatura vulnerable e vulnerables nós. O útero aínda fóra de sitio, a barriga distinta, sangue que aínda sae, dor. E pechadas, silencio. Pouca xente que comprenda, que axude, que diga que todo vai ir ben.

O postparto é estar noutro universo onde o tempo faise lento e rápido á vez e ti no medio. 

O meu postparto foi, ademais de todo iso, namorarme paseniño da súa ollada, da súa pel suave.

Pouco a pouco aparezo de novo, doutro xeito distinto a como era antes. Hai un pouco de min e un pouco dunha nova min mesma.

E non paro de pensar en canta fraxilidade ensarillada na miña pel, canto ruído fóra. Que misoxinia que tenta afogar toda esta forza, toda esta sensibilidade que acolle e coida unha nova vida e quere, aínda máis que nunca, unha vida boa para todas. E afirmo que son forte tamén nesta vulnerabilidade.

Un corpo que pare, coida e aleita é forte. Que tenra e delicada fortaleza. Menuda revolta!

Entón, a pesares de todo, cando lembro todo este ano que pasou dende ese día de agosto na praia, o bule bule no bandullo, o sabugueiro e a lúa sobre a ría nesa noite; cando miro para ela a vida que nos queda xuntas, cando recordo do que fun e son capaz, non podo senón pensar que somos e seremos libres e soberanas.

______________________________________________________

Sara Martínez Bello

Activista do C.S A Comuna, feminista revirada, buscadora de palabras e imaxes e soñadora rabuda.